Lomonosov'un yolculuğu

Bozkır adlı öyküsü Çehov'a Puşkin ödülünü kazandırmıştır. Bu öyküde iki tüccarın at arabası üzerindeki yolculuğu anlatılmaktadır. Onların yanında okumak için şehre giden bir çocuk da bulunur. Çocuğu motive etmek üzere okumanın erdemleri üzerinde dururken Lomonosov örneğinden söz eder kahramanlar.

Mikhail Vasilyeviç Lomonosov (1711-1765) okumak için yürüyerek köyünü ve ailesini terk etmiş ve dünya çapında önemli bir bilim adamı olmuştur. Onun yolculuğu Rusya’nın modern bir topluma dönüşme çabalarının da bir parçası gibi görülebilir. Çünkü Rus kültür gelenekleri açısından eğitim yoluyla kendisinin ve toplumunun kaderini değiştirmeyi en iyi temsil eden örneklerden biridir. Lomonosov’un adı bugün Rusya’nın en iyi üniversitesine verilmiştir: Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi.

Lomonosov sonradan kendi ismini alan Denisovka adında bir köyde doğar. Babası bir balıkçıdır. Babası yeterince büyüdüğünü düşününce on yaşından itibaren onu da seyahatlerine dahil eder. Fakat Lomonosov’un tutkusu tüccar olmak değildir. Bilgiye ve öğrenmeye büyük bir ilgisi ve açlığı vardır.

Lomonosov’a komşuları tarafından okuma yazma öğretilir. Bulduğu her boş vakitte kitaplarla meşgul olur. Köydeki papaz yardımcısı da eğitim konusunda yardımcı olur ona. Fakat genelde dini kitaplar okutulur.

Babası üçüncü karısı ile evlendiğinde üvey annesiyle gergin bir ilişki başlar. Eğitime ve bilgiye olan açlığı da bununla birleşince 19 yaşında okumak için evden kaçar. Üvey anne yolculuğu belirleyen kişi değildir. Sadece zamanlamaya etki etmiştir.

Lomonosov’un köyünden yürüyerek çıktığı bu yolculuk bilim ve eğitim adına başlatılmış büyük bir yolculuğu temsil eder. Her büyük yolculuk gibi çileli ama ülkesine ve halkına getirdiği katkılarla onurlu bir yoldur.

Lomonosov zaman zaman yürüyerek de olsa sonunda Moskova’ya ulaşır. Fakat buradaki hayatı yoklukla doludur. Çoğu zaman sadece kara buğday ekmeği ve kıvasla beslenir. Moskova’da üç yıl eğitim gördükten sonra Kiev’deki bir akademiye gönderilir. Fakat tatmin olmaz ve bir süre sonra Moskova’ya geri döner. Burada 12 yıllık bir programı 5 yılda tamamlayarak büyük bir başarı gösterir. 1736 yılında St. Petersburg Akademisi için burs kazanır. Burada da başarılı olunca iki yıllığına Almanya’daki Marburg Üniversitesine gönderilir. Burası 18. yüzyıl Alman aydınlanmacılığının en önemli temsilcisi olan Christian Wolff’un üniversitesidir. Lomonosov Wolff’un kişisel öğrencilerden biri olur. Felsefe, kimya, metalürji gibi dallar yanı sıra edebiyata da merak salar.

Lomonosov ülkesine geri döndükten sonra önemli bilimsel katkılarda bulunur. Bir çok bölüm ve laboratuvar kurulmasına öncülük eder. Fakat en çok kafa yorduğu konulardan biri de eğitim politikasıdır. Ayrıca dil ve gramer üzerine çalışmalarda bulunur.

Bazıları soylu bir ailede doğmazlar ama doğduklarında soylu bir ruhla gelirler. Buna en iyi örneklerden biri de Lomonosov olsa gerek. Onun eğitim ve bilim adına çıktığı yolculuk Büyük Petro’nun Rus toplumunu modern bir topluma dönüştürme amacıyla da örtüşmektedir.